เครือข่ายครูฯ จับมือศูนย์เรียนรู้สุขภาวะ สสส. ต่อยอดบทเรียนโรงเรียนปลอดบุหรี่

เมื่อวันอังคารที่ 8 ตุลาคม 2556 ที่ผ่านมา เครือข่ายครูเพื่อโรงเรียนปลอดบุหรี่ ร่วมกับศูนย์เรียนรู้สุขภาวะ สำนักงานกองทุนสนับสนุนการสร้างเสริมสุขภาพ หรือ สสส. จัดกิจกรรมเวทีแลกเปลี่ยนเรียนรู้การทำงานโรงเรียนปลอดบุหรี่ ซึ่งเป็นการต่อยอดจากการที่เครือข่ายครู ฯ ได้ดำเนินมาตรการต่าง ๆ เพื่อให้โรงเรียนเป็นเขตปลอดบุหรี่ตามกฎหมาย และถอดบทเรียนการทำงานของโรงเรียนในเครือข่าย จนเกิดเป็น “ชุดบทเรียนโรงเรียนปลอดบุหรี่” ที่สามารถขยายผลสู่โรงเรียนอื่น ๆ ได้ จึงได้ร่วมกับศูนย์เรียนรู้สุขภาวะ สสส. เชิญโรงเรียนที่มีความสนใจการดำเนินงานโรงเรียนปลอดบุหรี่ เข้าร่วมกิจกรรมในครั้งนี้ 17 โรงเรียน จาก 12 จังหวัดทั่วประเทศ ได้แก่ น่าน กำแพงเพชร เลย อุดรธานี หนองบัวลำภู ศรีสะเกษ สระบุรี สระแก้ว กาญจนบุรี ระนอง ชุมพร และนครศรีธรรมราช

กิจกรรมในช่วงเช้า เริ่มต้นด้วยกิจกรรมละลายพฤติกรรมเพื่อให้เกิดความคุ้นเคยและพร้อมเปิดใจรับสิ่งใหม่ ๆ ประสบการณ์ใหม่ ๆ จากเพื่อนต่างโรงเรียน เนื่องจากครูที่เข้าร่วมแลกเปลี่ยนมาจากหลากหลายจังหวัด จากนั้นเครือข่ายครู ฯ ได้นำเสนอสถานการณ์จำนวนนักเรียนช่วงอายุ 15-18 ปี ที่สูบบุหรี่ในแต่ละจังหวัดที่เข้าร่วมกิจกรรมครั้งนี้ ซึ่งเป็นข้อมูลที่ทุกโรงเรียนยังไม่ทราบมาก่อน โดยนำเสนอในรูปแบบของเกมเรียงลำดับที่ให้ครูที่เข้าร่วมกิจกรรมได้มีส่วนร่วม ผลที่ได้คือ นอกจากการเรียนรู้อย่างสนุกสนานเป็นกันเองแล้ว ยังได้รับรู้สถานการณ์การสูบบุหรี่ของนักเรียนของจังหวัดตนเองอีกด้วย ทำให้เกิดความตระหนักถึงการดำเนินงานเรื่องโรงเรียนปลอดบุหรี่มากขึ้น ซึ่งในช่วงนี้เอง ที่ครูแต่ละจังหวัดได้บอกเล่าสถานการณ์จริงจากมุมมองของคนในพื้นที่ว่าสอดคล้องหรือแตกต่างจากสถิติที่มีการนำเสนออย่างไร รวมถึงสิ่งที่แต่ละโรงเรียนได้ดำเนินการไปแล้วด้วย ทำให้ทราบว่าหลายโรงเรียนมีต้นทุนเดิมอยู่แล้ว การเข้าเริ่มกิจกรรมครั้งนี้เป็นมาเก็บเกี่ยวบทเรียนจากโรงเรียนอื่นไปต่อยอดที่โรงเรียนของตนเอง เช่น โรงเรียนอุดรพัฒนาการ จังหวัดอุดรธานี เป็นอีกหนึ่งโรงเรียนที่ให้ความสนใจและตระหนักในเรื่องการปกป้องนักเรียนจากการสูบบุหรี่ ซึ่งโรงเรียนได้ดำเนินหลาย ๆ มาตรการ ทั้งในเชิงป้องกันและการช่วยนักเรียนให้เลิกสูบบุหรี่

กิจกรรมช่วงบ่าย เครือข่ายครู ฯ ได้มอบให้แต่ละโรงเรียนทำกิจกรรมร่วมกันในการระดมความคิดกลุ่มย่อย โดยแยกตามภูมิภาค ในหัวข้อ “อะไรบ้างที่จะกลับไปดำเนินการให้เกิดขึ้นจริง” ซึ่งผลที่ได้จากการระดมความคิดพบว่า คุณครูในแต่ละโรงเรียนให้ความร่วมมือและมีความกระตือรือร้นในการทำกิจกรรม มีการนำประสบการณ์จริงมาแลกเปลี่ยนกัน ก่อให้เกิดแนวทางปฏิบัติที่เป็นตัวอย่างให้แก่โรงเรียนอื่น ๆ ได้นำไปใช้ จากนั้นเครือข่ายครู ฯ ได้นำเสนอตัวอย่างบทเรียนการทำงานโรงเรียนปลอดบุหรี่ เพื่อให้ทุกโรงเรียนได้เห็นภาพการทำงานและขั้นตอนการทำงานที่เป็นรูปธรรมมากยิ่งขึ้น

การติดตามผลและการสนับสนุนภายหลังการจัดเวทีแลกเปลี่ยนเรียนรู้ครั้งนี้ ในส่วนของศูนย์เรียนรู้สุขภาวะ สสส. จะมีการติดตามผล โดยใช้การสัมภาษณ์ภายหลังจากการจัดกิจกรรมว่าได้มีการนำไปปรับใช้หรือพัฒนาในพื้นที่ต่ออย่างไร และถ้าโรงเรียนสนใจจะดำเนินการต่อ ศูนย์เรียนรู้ฯ จะประสานกับทางมูลนิธิรณรงค์ ฯ และเครือข่ายครูฯ ในการดำเนินการต่อไป สำหรับในส่วนของเครือข่ายครู ฯ โรงเรียนที่เข้าร่วมกิจกรรมครั้งนี้ ถือว่าเป็นเครือข่ายที่จะสนับสนุนการดำเนินงานตามระบบ เช่น มีการสนับสนุนสื่อรณรงค์/คู่มือใหม่ ๆ ที่ผลิตออกมาในภายหลัง รวมถึงเชิญเข้าร่วมการอบรมต่าง ๆ ที่จัดขึ้นในพื้นที่ใกล้เคียงหรือในจังหวัดของโรงเรียนที่เข้าร่วมกิจกรรมครั้งนี้

นอกจากนี้ ในการสร้างความร่วมมือระหว่างเครือข่ายครู ฯ กับศูนย์เรียนรู้สุขภาวะ จะมีการพัฒนาความร่วมมือในรูปแบบการจัดเวทีแลกเปลี่ยนเรียนรู้เช่นนี้อีกในอนาคต รวมถึงเชิญเครือข่ายครู ฯ และโรงเรียนที่เข้าร่วมกิจกรรมวันนี้ เข้าร่วม “ตลาดนัดความรู้” ที่รวมบทเรียนและประสบการณ์จากภาคีเครือข่ายที่ดำเนินงานประเด็นบุหรี่ เหล้า อุบัติเหตุ และอาหาร ซึ่งศูนย์เรียนรู้สุขภาวะจะจัดขึ้นในช่วงเดือนกุมภาพันธ์ 2557 อีกด้วย